Kerncentrales voor meer waterstof, of kunnen beide een onsje minder?     (geplaatst 2023-04-12)

Het kan verkeren. Ik had het artikel Kernenergie is cruciaal in de waterstofeconomie nog open staan om er later wat over te schrijven, en vandaag in NRC: Advies aan Jetten: kernenergie is overbodig, wees terughoudend met waterstof.

Heerlijk voor de ideologen natuurlijk, want er is altijd wel een expert die jouw standpunt ondersteunt. En laat ik er geen geheim van maken: kernenergie past slecht in mijn persoonlijke ideologie. Laten we het over de feiten hebben, die hopelijk voldoende sterk zijn om de meeste ideologische drempels te nemen.

Eerst: waterstof. Natuurlijk, voor industriële processen die nu "vieze" waterstof (gemaakt uit aardgas) gebruiken is "groene" waterstof die gemaakt wordt uit emissie-arme elektriciteit (uit zon, wind of kern) een enorme verbetering. (Voor zover die industriële processen, zoals olie raffineren, nog relevant zijn over 10 of 20 jaar.)

Maar uit waterstof weer elektriciteit maken met brandstofcellen is vreselijk duur, en als brandstof is het verre van ideaal. Zie bijvoorbeeld Engineering with Rosie Hydrogen in the Natural Gas Network. De nadelen zijn enorm; waterstof is zeker geen directe vervanger voor aardgas.

Maar de echte vraag is: heb je 24 uur per dag een zeer stabiele aanvoer van waterstof nodig, ongeacht de stroomprijs op enig moment? Of kan je een waterstoffabriek bouwen die enorm hard draait op een zonnige zomermiddag, maar ook rustig een maand stil kan staan bij donker windstil winterweer? In het eerste uiterste is kernenergie om waterstof te maken ideaal, in het tweede geval is wind/zon ideaal. Ik ben bang dat de waarheid in het midden ligt en dus beiden niet ideaal zijn.

Dan de stroom.

Een kerncentrale levert het liefst zo'n 90% van de tijd 24 uur per dag precies even veel stroom. Je kan een kerncentrale maar heel beperkt harder en zachter laten draaien. En de kosten lopen door als-ie uit staat. Een zonnepaneel levert niks in het donker, en, met z'n vriendjes, heel veel precies midden op de dag. Of je het nu nodig hebt of niet. Wind is variabel op z'n eigen manier.

Maar vreemd genoeg hebben zowel zon/wind aan de ene kant als kernenergie aan de andere kant hetzelfde probleem: ze leveren stroom wanneer je het niet nodig hebt, en ze leveren niet genoeg wanneer je het wel nodig hebt. Het oude model waar de afnemers van stroom gewoon de knop omdraaien en dat de leveranciers maar te leveren hebben, ongeacht of dat nu wel of niet handig uitkomt, werkt steeds minder goed naarmate het aandeel aardgasgestookte centrales afneemt. Die kunnen wel snel op- en afschakelen en je bespaart ook daadwerkelijk als je een gascentrale uitzet.

We zien het nu al: de groothandelsprijs voor stroom varieert van regelmatig nagenoeg gratis of zelfs negatief tot enorm hoog, afhankelijk van aanbod en vraag. Dat zal alleen maar extremer worden naarmate er meer capaciteit voor stroom uit wind en zon bijkomt.

door Iljitsch van Beijnum.