De coronapandemie bestrijden is niet als fietsen (geplaatst 2021-11-23)

(Sorry, weer een lange introductie... kan je overslaan, fietsgedeelte onder het plaatje.)

Ik maakte me best zorgen over hoe de COVID-19-pandemie zich zou ontwikkelen wanneer in september de kinderen weer naar school en studenten naar HBO en universiteit zouden gaan. Dat bleek mee te vallen: de besmettingscijfers gingen zowaar omlaag. Niet vreemd dus dat het kabinet besloot om per 26 september versoepelingen door te voeren. Wel gingen ze hier verder dan de aanbevelingen van de experts van het OMT. En een stijging van de besmettingen was ingecalculeerd, ook al moest je bij de horeca en dergelijke voortaan met een QR-code aantonen dat je gevaccineerd bent, COVID doorgemaakt hebt of negatief getest bent.

En de cijfers liepen inderdaad redelijk vlot op, met een R-waarde van al snel 1,2, wat betekent dat het aantal besmette mensen per dag elke twee weken verdubbelt. Dus vanaf 1700 per dag op 30 september naar 23600 op 18 november. Overigens is diezelfde trend te zien in de landen om ons heen en in oost-Europa. In zuid-Europa is ook een opgaande lijn in het aantal besmettingen, maar dit gaat wel veel langzamer. Hogere vaccinatiegraad? Ik denk eerder het weer: Bijvoorbeeld, in Madrid is het in oktober nog heel prettig zomer-achtig weer.

Dat gaat natuurlijk niet goed, dus het kabinet kondigde in twee stappen een aantal maatregelen aan. Vanaf 13 oktober gaat de horeca om 20 uur dicht, weer mondkapjes in de winkels en een beperkte groepsgrootte voor evenementen en onderwijs. Ook het verzoek om zo veel mogelijk thuis te werken en niet meer dan vier mensen thuis te ontvangen.

Sindsdien is het wachten op het effect. Mijn inschatting: lang niet voldoende om een R-waarde van 1,2 terug te brengen tot bijvoorbeeld onder de 0,9. Dan duurt het nog altijd acht weken om terug te komen op 4000 besmettingen per dag, waarvan Ernst Kuipers zegt dat de zorg het zonder problemen aankan.

Dan komen we nu bij mijn punt: een pandemie is niet als fietsen.

Bij het fietsen moet je continu balanceren om niet naar links of naar rechts om te vallen. Hierbij loop je het risico om te snel bij te sturen, terwijl je al de goede kant op ging. Dus schiet je nog harder de andere kant op om dat weer te compenseren. Vandaar het geslinger van een beginnende fietser.

Het kabinet past die logica toe op het bestrijden van de pandemie: neem maatregelen, wacht dan zo'n twee weken of die effect hebben, ga dan eventueel denken over nieuwe maatregelen.

Maar wat nu als de huidige maatregelen niet werken? Vrijdag was de verwachting dat we twee weken later op 2600 mensen in het ziekenhuis zouden zitten. Vandaag is het al 2500. Het hoogste punt tot nu toe was 2900 in januari, maar intussen zijn zorgmedewerkers vertrokken en er zitten er erg veel ziek thuis.

Een zorginfarct is al niet meer te voorkomen, waarbij de ziekenhuizen alleen nog de alleracuutste patiënten behandelen. Maar wat daarna? Als we nog een paar weken op het niveau blijven waar wekelijks bijna 1% van de bevolking positief getest wordt, dan denk ik niet dat we net op tijd weer terug kunnen vanaf de rand van de afgrond zoals bij de eerdere grote golven. Ofwel: code zwart, het officieel of de facto weigeren van patiënten die een levensreddende behandeling nodig hebben.

Voor veel mensen is de zorg een ver-van-hun-bedshow, en die willen "gewoon" de deur uit. Of: ze zien de bui al hangen, en nu nog snel zolang het kan. (Stond in een uitnodiging die ik een tijdje geleden kreeg.) De mensen die wel weten, of aan den lijve ondervonden hebben, hoe belangrijk een functionerende gezondheidszorg is gaan op deze manier ook hun vertrouwen in de politiek verliezen.

En ondertussen geven Rutte en De Jonge de bevolking de schuld: hou je beter aan de maatregelen! Eveneens een smeekbede in hoofdletters van het OMT. Natuurlijk, moeten we allemaal doen. Maar het is wel erg goedkoop de schuld af te schuiven op de burgers. Dit virus is in deze tijd van het jaar gewoon zo ontzettend besmettelijk dat zelfs oppassende burgers een aanzienlijk risico lopen. Hier gaat alleen voldoende stevig overheidsingrijpen een effect hebben. Dus: die lockdown komt er, de vraag is alleen hoe snel.

Ondertussen blijkt dat de grootste stijging bij kinderen onder de 12 zit. Van de kinderen van 11 jaar werd afgelopen week maar liefst 1 op de 40 positief getest, bijna een verdubbeling in een week (van 1,38% een week eerder naar 2,51% vorige week). Dus moeilijk te zien hoe we dit onder controle krijgen zolang de scholen open blijven.

door Iljitsch van Beijnum.